ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਵਿਰਸਾ

ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਵਿਰਾਸਤ ਮੇਲਾ

13ਅਪ੍ਰੈਲ-16ਅਪ੍ਰੈਲ

ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਵਿਚ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਮੁਦਾਇਆਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਗਰੈਜੂਏਟ ਵੈਲਫੇਅਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ, ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਦੁਆਰਾ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਕਲਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਖੁਰਾਕ ਮਹਿਲ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਵਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦੀਆਂ ਰੱਖਣ ਲਈ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ. ਸੰਜੇ ਗਾਂਧੀ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਪਾਰਕ ਵਿਚ ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਫੂਡ ਜੋਨ, ਆਰਟ ਐਂਡ ਕਰਾਫਟ ਜ਼ੋਨ ਅਤੇ ਕਲਚਰਲ ਜ਼ੋਨ, ਆਕਰਸ਼ਣ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਖੇਤਰ ਹਨ।

ਸਾਦੀਕੀ ਬਾਰਡਰ, ਫ਼ਾਜ਼ਿਲਕਾ ਵਿਖੇ ਸਾਂਝੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ ਦਾ ਜਸ਼ਨ

14 ਅਗਸਤ-15 ਅਗਸਤ

ਇਹ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਮੌਕਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਰਹੱਦੀ ਸ਼ਹਿਰ ਸਾਦਕੀ (ਮਹਾਂਵੀਰ ਪੋਸਟ) ਵਿਖੇ 14 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਹਾੜੇ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ 15 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ.

ਵਿਜੇ ਦਿਵਸ

16 ਦਸੰਬਰ

ਵਿਜੈ ਦਿਵਸ ਕਾਰਗਿਲ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ। ਆਸਫ਼ਵਾਲਾ ਜੰਗੀ ਯਾਦਗਾਰ ਵਿਖੇ ਵਿਜੈ ਦਿਵਸ ਬਹੁਤ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜ਼ਲੀ ਭੇਂਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਖੇਤਰੀ ਨਾਚ

ਝੂਮਰ

ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਬਾਬਾ ਪੋਖਰ ਸਿੰਘ (1916-2002) ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਚਾਰੇ ਗਏ ਝੂੰਮਰ ਨਾਚ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੋਖਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਿੰਟਗੁਮਰੀ ਜ਼ਿਲੇ ਤੋਂ ਪਰਵਾਸ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ "ਰਵੀ" ਦੀ ਰਿਹਮਾਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਜੂਮਾਨ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਦੀ ਆਪਣੀ ਖੁਦ ਦੀ ਝੂਮਰ ਸੀ (ਉਹ "ਸਤਲੁਜ" ਵਰਗੀ ਹੈ)। ਇਸ ਲਈ, ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਦੋ ਖੇਤਰੀ ਸਟਾਈਲ ਹਰ ਰੋਜ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਏ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਝੂਮਰ ਰੁਟੀਨ ਵਿੱਚ (ਜੋ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹਰ ਵਾਰ ਉਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ)। ਪੋਖਰ ਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਖੇਤਰੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ।

ਤੋਸ਼ਾ, ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮਿਠਾਈ, ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਸੰਦੀਦਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਤੋਸ਼ਾ ਸੂਤੀ ਪਨੀਰ ਤੋਂ ਬਣੀ ਇੱਕ ਮਿਠਾਈ ਹੈ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸੁਆਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਤੋਸ਼ਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮਿੱਠੇ-ਪਕਵਾਨਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਯਾਤ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗਾਇਕਾ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦਾ ਗਾਇਆ ਲੋਕ ਗੀਤ ਜੁੱਤੀ ਕਸੂਰੀ ਪੈਰੀਂ ਨਾ ਪੂਰੀ, ਹਾਵੇ ਵੇ ਰੱਬਾ ਸਾਨੂੰ ਤੁਰਨਾ ਪਿਆ, ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਸਹਿਣ ਵਿਚ ਜੁੱਤੀ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮੁਲਕ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਸੂਰ ਦੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਨ ਤਾਂ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਥੋਂ ਆ ਫਾਜਿ਼ਲਕਾ ਵਸੇ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਨੇ ਫਾਜਿ਼ਲਕਾ ਦੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਕਰ ਵਿਖਾਈ। ਜੁੱਤੀ ਚਮੜੇ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੁਰਾਤਨ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਆਪਣਾ ਹੀ ਰੁਤਬਾ ਸੀ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਚ ਆਏ ਮਸ਼ੀਨੀ ਬੂਟਾਂ ਨੇ ਭਾਵੇਂ ਬਜਾਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਧਾਕ ਜਮਾ ਲਈ ਹੋਵੇ ਪਰ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਜੁੱਤੀ ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਅੱਜ ਵੀ ਕਾਇਮ ਹੈ। ਜੁੱਤੀ ਦੀ ਖਾਸੀਅਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੁੱਤੀ ਵਿੱਚ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ ਦਾ ਆਕਾਰ ਵੀ ਘੱਟ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਚਮੜੇ ਦੀ ਬਣੀ ਜੁੱਤੀ ਨਮੀ ਨੂੰ ਸੋਖ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਫੈਸ਼ਨ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਫਾਜਿ਼ਲਕਾ ਦੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਨੇ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਰੁਝਾਨ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਤਿੱਲੇਦਾਰ, ਮੋਤੀ ਕਢਾਈ ਵਾਲੀ ਜੁੱਤੀ, ਲੱਕਮਾਰਵੀਂ, ਬੇਲਬੂਟੇ ਵਾਲੀ, ਜਲਬੂਟਾ, ਖੋਸਾ, ਦਿੱਲੀ ਫੈਸ਼ਨ, ਮੈਟਰੋ ਜੁਤੀ, ਲੱਕੀ ਜੁਤੀ, ਕੰਨ੍ਹੇ ਵਾਲੀ ਜੁਤੀ, ਫੈਂਸੀ ਤਿੱਲੇਦਾਰ, ਸਿਪੀਮੋਤੀ, ਦਬਕਾ ਵਰਕ, ਫੁਲਕਾਰੀ ਵਰਕ, ਧਾਗੇ ਦਾ ਕੰਮ ਅਤੇ ਜ਼ਰੀ ਕਢਾਈ ਆਦਿ ਜੁੱਤੀਆਂ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ। ਫਾਜਿ਼ਲਕਾ ਦੇ 2000 ਦੇ ਕਰੀਬ ਲੋਕ ਇਸ ਕੰਮ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੁੱਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਟਲ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਜੁੱਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਫਾਜਿਲ਼ਕਾ ਦਾ ਗੇੜ੍ਹਾ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਵਿਸੇਸ਼ ਪਹਿਚਾਣ ਜੁੱਤੀ ਲੈਣਾ ਨਾ ਭੁੱਲਣਾ।

ਕਿੰਨੂ ਕਿੰਗ ਮੈਂਡਰਿਨ x ਵਿਲੋ ਪੱਤਾ ਸੰਤਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਹੈ ਜੋ ਐਚ.ਬੀ. 1915 ਵਿੱਚ ਫਰੌਸਟ, 1935 ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ 1954 ਵਿੱਚ ਅਬੋਹਰ ਖੋਜ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿਖੇ ਡਾ. ਜੇ.ਸੀ. ਬਖਸ਼ੀ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ, ਕਿੰਨੂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕਿੰਨੂ ਦੀ ਮੰਗ ਦਾ 60% ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਜ਼ਹਿਰ ਉਗਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਦੁਸਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਏ ਅਤੇ ਕੂੜ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੀ ਗੰਦੀ ਖੇਡ ਖੇਡਣ ਲੱਗਿਆ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿਚ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਟਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਸੇਵਾਵਾਂ ਮਜਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਼ਫਾਜਿ਼ਲਕਾ ਵਿੱਚ ਟੀਵੀ ਰਿਲੇਅ ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਂਸਮੀਟਰ ਟਾਵਰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਫਾਜਿ਼ਲਕਾ ਵਿੱਚ ਟੀਵੀ ਟਾਵਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬਹੁਤ ਲੰਬੀ ਹੈ। ਟਾਵਰ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ 1965 ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਫਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਲੰਬਾ ਸਮਾਂ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ ਤੇ, ਸਰਹੱਦ ਤੇ ਫਾਜਿ਼ਲਕਾ ਸੰਚਾਰ ਲਈ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਸੀ। ਅਬੋਹਰ, ਸ੍ਰੀਗੰਗਾਨਗਰ, ਮੁਕਤਸਰ, ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਆਦਿ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰ ਰਾਹੀਂ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਨਾ ਆਸਾਨ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਹਾਨਗਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸੰਚਾਰ ਸਾਧਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਫਾਜਿ਼ਲਕਾ ਵਿੱਚ ਟੀਵੀ ਟਾਵਰ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਘਾਟ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਨਾਲ ਹੀ ਖਿੱਤੇ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕੂੜ ਪ੍ਰਚਾਰ ਨੂੰ ਠੱਲ੍ਹ ਪਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1986 ਵਿੱਚ ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦੀ ਮੋਹਰ ਲਗਾਈ। ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਟਾਵਰ 1996 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਉਚਾਈ 984 ਫੁੱਟ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਾਜਿ਼ਲਕਾ ਦਾ ਟੀ.ਵੀ. ਟਾਵਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਇੱਕ ਟੀਵੀ ਟਾਵਰ ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਮਹਾਨਗਰ ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ 1889 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਈਫਲ ਨਾਮ ਦੇ ਇਸ ਟਾਵਰ ਦੀ ਉਚਾਈ 324 ਮੀਟਰ ਯਾਨੀ 1063 ਫੁੱਟ ਹੈ। ਜਦਕਿ ਫਾਜਿ਼ਲਕਾ ਟੀਵੀ ਟਾਵਰ ਦੀ ਉਚਾਈ 302.2 ਮੀਟਰ (1000 ਫੁੱਟ) ਹੈ। ਇਹ 1000 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਭਾਂਵੇ ਕਿ ਸੰਚਾਰ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਨਵੇਂ ਦੌਰ ਵਿਚ ਅਨਾਲੋਗ ਸਿਗਨਲ ਬੰਦ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਡਿਜਟਿਲ ਸਿਗਨਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਤਕਨੀਕੀ ਮਹੱਤਵ ਘੱਟ ਗਿਆ ਪਰ ਅੱਜ ਵੀ ਇਹ ਫਾਜਿ਼ਲਕਾ ਦੀ ਇਕ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਾਜਿ਼ਲਕਾ ਵੱਲ ਆਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰੋਂ ਹੀ ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ ਆਖਦਾ ਦਿੱਸਦਾ ਹੈ।